Giữ vững 4 nguyên lý kinh tế, có được cuộc sống xuất sắc.

Học kinh tế học không chỉ đơn thuần là việc ghi nhớ kết luận cụ thể, mà quan trọng hơn là cách tư duy đúng đắn về vấn đề.

Nhiều người cho rằng kinh tế học khó hiểu và xa vời với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng nhiều sự kiện trong cuộc sống của chúng ta có thể được giải thích thông qua kiến thức kinh tế học, giúp chúng ta đưa ra lựa chọn tốt nhất thông qua phân tích lý trí.

Có một giáo sư từng nói: “Việc học kinh tế học không phải là việc ghi nhớ kết luận cụ thể, mà quan trọng hơn là cách tư duy đúng đắn về vấn đề”. Đúng vậy, nhiều sự thật và triết lý trong cuộc sống đều ẩn chứa trong các nguyên tắc kinh tế học.

Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về 4 nguyên tắc kinh tế học cơ bản, những nguyên tắc này có thể ảnh hưởng đến cuộc đời bạn!

Nguyên tắc 1: Chiết khấu (Discounting)

Chiết khấu là việc tính toán giá trị hiện tại của thu nhập hoặc chi tiêu trong tương lai dựa trên một tỷ lệ lãi suất nhất định.

Ví dụ, nếu có hai lựa chọn: nhận 100 nghìn đồng ngay hôm nay hoặc 150 nghìn đồng vào tháng sau, bạn sẽ chọn gì?

Rất có thể bạn sẽ chọn 150 nghìn đồng vào tháng sau.

Tuy nhiên, nếu ai đó nói với bạn rằng, bạn có thể nhận ngay một viên kẹo hoặc đợi đến ngày mai để nhận hai viên kẹo, bạn có thể do dự, thậm chí chọn ăn viên kẹo ngay lập tức.

Mọi người thường thay đổi lựa chọn vì thời gian trôi đi, bởi niềm vui luôn có một tỷ lệ chiết khấu. Sự hấp dẫn của niềm vui ngay lập tức luôn vượt quá mong đợi, khiến mọi người thường “ăn xong hôm nay, lo hôm sau”.

“Tôi sẽ tập thể dục vào ngày mai”, “Tôi sẽ chơi game thêm một chút trước khi đọc sách”, “Tôi sẽ suy nghĩ về vấn đề này vào ngày mai, còn bây giờ tôi chỉ muốn nghỉ ngơi”.

Những người muốn chiết khấu cuộc sống của mình, tận hưởng ngay lập tức, không muốn dành thời gian và công sức để học hỏi và phát triển. Do đó, bạn có thể thấy rằng những người như vậy thường đi xuống dốc, bởi vì họ đã sử dụng hết lợi ích trong tương lai để tận hưởng ngay lúc này.

Nguyên tắc 2: Chi phí chìm (Sunk Cost)

Chi phí chìm là những chi phí đã xảy ra và không thể thu hồi lại, nó thuộc về quá khứ và không nên ảnh hưởng đến quyết định hiện tại và tương lai.

Nếu bạn vô tình làm mất một vé xem phim, bạn có cân nhắc việc mua lại một vé và tiếp tục xem không? Hoặc bạn có cảm thấy tức giận vì phải trả tiền gấp đôi và quyết định không xem nữa?

Đằng sau lựa chọn thứ hai chính là ảnh hưởng của chi phí chìm, điều này có thể khiến bạn bỏ lỡ một bộ phim hay.

Ví dụ, một số người đã làm việc ở một vị trí trong bốn năm nhưng không đạt được thành tựu nào, họ muốn từ chức để theo đuổi công việc mình yêu thích, nhưng họ nghĩ rằng mình đã kiên trì lâu như vậy, đã đầu tư rất nhiều thời gian và tình cảm, không muốn rời bỏ một cách dễ dàng. Vì vậy, họ chọn tiếp tục kiên trì.

Nhà tâm lý học xã hội người Mỹ Leon Festinger đã đưa ra một lý thuyết: một khi chúng ta đã đầu tư rất nhiều vào một dự án, thì dự án đó sẽ trở nên quan trọng hơn.

Vì thế, có rất nhiều người đang làm việc trong một môi trường không phù hợp, họ không thích công việc nhưng cũng không muốn bỏ cuộc.

Để không bị “chi phí chìm” làm suy yếu sự nghiệp của mình, chúng ta có thể thử đứng ở góc nhìn của người ngoài và tự hỏi: “Nếu không có những khoản đầu tư trước đây, tôi sẽ đưa ra quyết định gì?”

Khi đối mặt với lựa chọn, đừng lo lắng việc từ bỏ sẽ khiến bạn mất “chi phí”, những nỗ lực, thời gian và tiền bạc không thể thu hồi lại không nên là lý do để bạn tiếp tục đầu tư thêm.

Nguyên tắc 3: Chi phí cơ hội (Opportunity Cost)

Warren Buffett từng có một phi công riêng tên Mike, ông đã yêu cầu Mike liệt kê 25 điều quan trọng nhất trong sự nghiệp của anh ấy. Mike đã mất một thời gian để hoàn thành danh sách này.

Sau đó, Buffett yêu cầu Mike chọn ra 5 mục tiêu quan trọng nhất từ danh sách đó. Mike rất do dự, mất nhiều thời gian hơn để chọn ra 5 mục tiêu.

Bây giờ, Mike có hai danh sách. Danh sách bên trái là 5 mục tiêu quan trọng nhất, danh sách bên phải là 20 mục tiêu còn lại cũng rất quan trọng.

Buffett nói: “5 mục tiêu quan trọng nhất bên trái này không cần tôi nói thêm gì nữa. Nhưng tôi muốn hỏi bạn, bây giờ bạn sẽ xử lý 20 mục tiêu bên phải như thế nào?”

Mike nói: “Tôi sẽ ưu tiên 5 mục tiêu quan trọng nhất, sau đó dành ít thời gian hơn cho 20 mục tiêu còn lại.”

Buffett nói: “Bạn đã sai! 20 mục tiêu này, bạn nên tránh làm chúng bằng mọi giá!”

Những mục tiêu này không nên chiếm dụng thời gian và năng lượng của bạn cho đến khi bạn hoàn thành 5 mục tiêu quan trọng nhất.

Ý nghĩa của chi phí cơ hội là, để đạt được một mục tiêu bạn thích, bạn phải từ bỏ những mục tiêu khác bạn cũng thích.

Khái niệm đối lập với chi phí cơ hội là chi phí kế toán.

Chi phí kế toán đặt câu hỏi: Nếu tôi thực hiện một hành động nào đó và thất bại, tổn thất của tôi sẽ là gì?

Ví dụ, nếu tôi từ chức để khởi nghiệp, tổn thất của tôi sẽ là mức lương ổn định mỗi tháng.

Trong khi đó, chi phí cơ hội đặt câu hỏi: Nếu tôi không thực hiện một hành động nào đó, tổn thất của tôi sẽ là gì?

Ví dụ, nếu tôi không từ chức để khởi nghiệp, tổn thất của tôi sẽ là khả năng trở nên giàu có và cuộc sống tuyệt vời khi công ty của tôi lên sàn.

Trong cuộc sống thực tế, chúng ta thường thiên về việc chú ý đến chi phí kế toán, mà bỏ qua chi phí cơ hội.

Vì vậy, khi bạn đưa ra bất kỳ quyết định lớn nào, phương pháp tốt nhất là vẽ một đường giữa giấy, bên trái viết chi phí kế toán, bên phải viết chi phí cơ hội. Khi bạn đã quyết định, hãy cố gắng hết sức để thực hiện, từ bỏ những điều không nằm trong kế hoạch của bạn.

Nguyên tắc 4: Hiệu ứng biên giảm (Diminishing Marginal Utility)

Hiệu ứng biên giảm đề cập đến việc hiệu quả bổ sung (marginal utility) giảm dần khi hoạt động cụ thể (như tiêu dùng, sản xuất hoặc đầu tư) tăng dần, cho đến khi cuối cùng trở thành âm.

Ví dụ, khi bạn ăn miếng kem đầu tiên, bạn có thể cảm thấy rất ngon miệng. Nhưng nếu bạn được yêu cầu ăn thêm một miếng, sự ham muốn của bạn sẽ giảm đi.

Thực tế, nếu bạn tiếp tục ăn kem, mỗi miếng thêm vào sẽ mang lại cho bạn sự thỏa mãn giảm dần, cho đến khi biến mất. Có lẽ khi bạn ăn đến miếng thứ năm, bạn sẽ không còn cảm thấy vui vẻ, thậm chí có thể cảm thấy khó chịu.

Trước khi nổi tiếng, nhà đạo diễn Nhật Bản nổi tiếng Takeshi Kitano đã hứa rằng, nếu anh ấy kiếm đủ tiền, anh ấy sẽ mua một chiếc xe hơi. Nhưng khi anh ấy nổi tiếng và mua một chiếc Porsche, anh ấy phát hiện ra rằng cảm giác đạt được không giống như anh ấy mong đợi.

Điều gì đã xảy ra? Bởi vì tiền, xe hơi, biệt thự, hoa và tiếng vỗ tay, ánh đèn flash, tất cả những thứ này đều có hiệu ứng biên giảm.

Nếu bạn chỉ theo đuổi những thứ này, bạn sẽ thất vọng khi nhận được chúng.

Sau độ tuổi trung niên, hiệu ứng biên giảm của tài sản và quyền lực đều giảm dần. Khi đó, dù bạn kiếm thêm một chút tiền hay thăng tiến thêm một lần nữa, cũng không thể tạo ra thay đổi lớn trong cuộc sống của bạn.

Ngược lại, bạn sẽ mất đi nhiều thời gian và công sức không đáng có.

Bạn nên tự hỏi mình: Khi bạn đã đạt được tất cả những điều đó, còn lại sáu mươi hoặc bảy mươi năm nữa, bạn còn mong muốn điều gì?

Đó là những nguyên tắc kinh tế học mà tôi muốn chia sẻ hôm nay. Trong cuộc sống thực tế, không phải ai cũng tuân thủ tất cả, nhưng không nhất thiết phải làm như vậy.

Tôi khuyên bạn không nên quá cứng nhắc theo bốn nguyên tắc này, một số việc nhỏ có thể chấp nhận được, nhưng khi đối mặt với những quyết định quan trọng, chỉ cần tuân thủ bốn nguyên tắc kinh tế học này, cuộc sống của bạn sẽ trở nên khác biệt.