Bài học từ “Tiền mặt là vua” – Quản lý tài chính cho doanh nghiệp nhỏ
Bài học từ “Tiền mặt là vua” – Quản lý tài chính cho doanh nghiệp nhỏ
Thu nhập là hư danh, lợi nhuận là lý trí, còn tiền mặt mới thực sự là chìa khóa để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay, nhiều doanh nghiệp nhỏ đang tự hỏi liệu việc cắm đầu làm việc, thậm chí hy sinh cuộc sống cá nhân, có thể giúp họ xóa bỏ nợ nần và giảm áp lực tài chính hay không.
Theo dữ liệu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) năm 2022, doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) chiếm 98,5% tổng số doanh nghiệp ở Trung Quốc, đóng góp 60% GDP quốc gia và tạo ra 75% việc làm. Tuy nhiên, lịch sử cho thấy khoảng 50% doanh nghiệp thất bại trong vòng 5 năm đầu tiên hoạt động. Đặc biệt, sau ba năm chịu ảnh hưởng của đại dịch, hơn 41% startup trên toàn cầu đã gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động và thúc đẩy đổi mới.
Số phận mong manh này phần lớn xuất phát từ thực tế rằng nhiều doanh nghiệp không thể tạo ra lợi nhuận. Theo báo cáo của Babson College, thiếu khả năng sinh lời là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự sụp đổ của các doanh nghiệp. Nhiều chủ doanh nghiệp thường đổ lỗi cho việc thiếu khách hàng, quản lý kém hoặc không thu hút được vốn đầu tư. Tuy nhiên, Mike Michalowicz, một nhà đầu tư thiên thần và doanh nhân liên tục khởi nghiệp người Mỹ, lại đặt câu hỏi: Liệu hệ thống tài chính truyền thống mà doanh nghiệp tuân theo có vấn đề gì?
Câu hỏi này đã thúc đẩy ông viết cuốn sách “Cash is King” (Tiền mặt là vua), trong đó giới thiệu một hệ thống quản lý tiền mặt độc đáo gọi là “Lợi nhuận ưu tiên”. Michalowicz nhấn mạnh: “Thu nhập là hư danh, lợi nhuận là lý trí, còn tiền mặt mới thực sự là vua.” Ông chỉ ra rằng cách tính lợi nhuận truyền thống “Doanh thu – Chi phí = Lợi nhuận” đã quá lạc hậu. Thay vào đó, ông đề xuất công thức mới: “Doanh thu – Lợi nhuận = Chi phí”.
Thoát khỏi bẫy tài chính cũ
Theo Michalowicz, công thức tài chính truyền thống khuyến khích doanh nghiệp tập trung vào việc tăng doanh thu và cắt giảm chi phí, nhưng điều này không nhất thiết mang lại lợi nhuận. Ông mô tả hai bẫy phổ biến mà nhiều doanh nghiệp mắc phải:
- Bẫy sinh tồn: Dù doanh nghiệp có bao nhiêu doanh thu, cuối cùng cũng sẽ tiêu hết, vì mọi khoản chi tiêu đều được coi là hợp lý và cần thiết.
- Bẫy “hiệu ứng ban đầu”: Doanh nghiệp tập trung vào việc tăng doanh thu, coi chi phí là cần thiết để hỗ trợ lượng bán hàng lớn hơn, nhưng lại quên mất lợi nhuận. Kết quả là, lợi nhuận và lương của chủ doanh nghiệp trở thành những khoản “dư thừa” sau cùng.
Michalowicz giải thích: “Chúng ta thường cố gắng bán nhiều hơn, tin rằng như vậy sẽ mang lại lợi nhuận. Nhưng thực tế, đây là một vòng lặp vô tận, khiến chúng ta luôn chạy theo những cơ hội giả tạo.”
Hệ thống “Lợi nhuận ưu tiên”
Trong cuốn sách, Michalowicz giới thiệu chi tiết cách áp dụng công thức “Lợi nhuận ưu tiên” để quản lý dòng tiền, bao gồm:
- Dùng đĩa nhỏ để múc cơm: Khi tiền mặt vào tài khoản doanh thu, bạn nên phân bổ nó theo tỷ lệ đã định trước vào các tài khoản khác nhau: lợi nhuận, lương cổ đông, thuế và chi phí hoạt động. Tổng cộng có năm tài khoản cơ bản (doanh thu, lợi nhuận, lương cổ đông, thuế và chi phí hoạt động).
- Thực hiện theo thứ tự: Luôn phân bổ tiền theo tỷ lệ đã định trước, không bao giờ trả hóa đơn trước. Tiền sẽ được chuyển từ tài khoản doanh thu sang các tài khoản khác theo thứ tự: lợi nhuận, lương cổ đông, thuế và chi phí hoạt động. Sau đó, bạn chỉ dùng tiền trong tài khoản chi phí hoạt động để trả hóa đơn. Nếu không đủ tiền, hãy loại bỏ những chi phí không cần thiết.
- Loại bỏ cám dỗ: Giữ tài khoản lợi nhuận xa tầm tay, làm cho việc rút tiền trở nên khó khăn. Sử dụng các biện pháp kiểm soát để ngăn chặn việc rút tiền nếu không có lý do chính đáng.
- Tạo nhịp điệu: Phân bổ tiền và trả hóa đơn hai lần mỗi tháng (ngày 10 và ngày 25). Điều này giúp bạn kiểm soát dòng tiền một cách có hệ thống, thay vì chờ đợi đến khi hóa đơn tích tụ.
Tăng trưởng và sinh lời có thể song hành
Nhiều người cho rằng doanh nghiệp chỉ có thể chọn giữa tăng trưởng hoặc sinh lời, nhưng Michalowicz chứng minh rằng những doanh nghiệp đặt lợi nhuận lên hàng đầu mới có thể phát triển nhanh chóng và bền vững. Khi bạn đặt lợi nhuận lên hàng đầu, doanh nghiệp sẽ tự động thông báo cho bạn liệu nó có đủ khả năng chi trả các khoản chi tiêu hay không. Điều này giúp bạn tối ưu hóa quy trình sản xuất và đảm bảo tỷ suất lợi nhuận phù hợp.
Một doanh nghiệp nợ nần có thể áp dụng “Lợi nhuận ưu tiên” như thế nào? Michalowicz khuyên rằng: “Trả các khoản nợ tối thiểu từ chi phí hoạt động, sau đó dùng số tiền còn lại trong tài khoản để trả nợ nhỏ nhất. Tiếp tục phân bổ lợi nhuận theo lịch trình (ngày 10 và ngày 25) mỗi tháng. Khi đến kỳ phân bổ lợi nhuận hàng quý, hãy dùng 95-99% số tiền để trả nợ, và giữ lại 1-5% để ăn mừng. Điều này giúp bạn giảm nợ liên tục đồng thời vẫn duy trì lợi nhuận.”
Michalowicz cũng nhấn mạnh rằng “Lợi nhuận ưu tiên” không chỉ áp dụng cho doanh nghiệp, mà còn cho cuộc sống cá nhân của các nhà sáng lập. Ông cho rằng, giống như doanh nghiệp, cuộc sống cũng cần được quản lý theo nguyên tắc “lợi nhuận ưu tiên”, nghĩa là tạo ra khoảng cách lớn nhất giữa thu nhập và chi tiêu, dù doanh nghiệp có phát triển đến đâu.
Về vấn đề đổi mới, Michalowicz khẳng định rằng “Lợi nhuận ưu tiên” không hề cản trở sự sáng tạo. Ngược lại, việc đặt lợi nhuận lên hàng đầu buộc doanh nghiệp phải tìm kiếm những cách tiếp cận mới và sáng tạo để vượt qua đối thủ cạnh tranh, đặc biệt là khi nguồn vốn hạn chế. Ông tin rằng, so với các doanh nghiệp lớn có tài chính mạnh mẽ, doanh nghiệp nhỏ có lợi thế về tính linh hoạt và khả năng chấp nhận rủi ro, từ đó thúc đẩy sự đổi mới.
Từ khóa:
- Lợi nhuận ưu tiên
- Quản lý tiền mặt
- Doanh nghiệp nhỏ
- Sinh lời
- Đổi mới