Bài học từ các nhà khoa học “cờ bạc”: Chiến thắng bằng khoa học

Las Vegas, Hong Kong hay các trạm xổ số trên toàn thế giới – những nơi này đã trở thành sân chơi của những nhà khoa học được gọi là “cờ bạc”. Cuốn sách Thắng Lớn của Adam Kucharski, một nhà dịch tễ học, đã khám phá cách mà khoa học có thể giúp chúng ta chiến thắng trong những trò chơi may rủi. Kucharski đã sử dụng kiến thức về xác suất để dự đoán kết quả và kiếm lợi nhuận đáng kể từ việc cá cược bóng đá khi còn là sinh viên tiến sĩ.

Chiến lược cá cược: Sự thật đằng sau

Năm 2000, báo chí Anh đưa tin về câu chuyện của Elliott Short, một cựu nhân viên ngành tài chính đã kiếm được hơn 20 triệu bảng Anh từ việc cá cược đua ngựa. Short sở hữu một chiếc Mercedes với tài xế riêng, văn phòng tại khu vực sang trọng Knightsbridge ở London, và thường xuyên tiêu tiền tại các quán bar hàng đầu. Chiến lược của anh ta rất đơn giản: không bao giờ đặt cược vào con ngựa được đánh giá cao nhất. Tuy nhiên, sự thật đằng sau câu chuyện này không phải lúc nào cũng như vậy.

Short đã lừa dối các nhà đầu tư bằng cách thuyết phục họ đầu tư hàng trăm nghìn bảng vào hệ thống cá cược của mình, nhưng thực tế anh ta đã sử dụng số tiền đó cho việc du lịch và hưởng thụ cuộc sống. Năm 2013, Short bị kết án 5 năm tù vì tội lừa đảo.

Xác suất và quan điểm về thế giới

Xác suất không chỉ xuất hiện trong các sòng bạc và xổ số, mà còn thâm nhập vào mọi khía cạnh của cuộc sống hàng ngày. Từ những quyết định nhỏ nhất đến những bước đột phá lớn trong công nghệ, xác suất đều đóng vai trò quan trọng. Ví dụ, mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT sử dụng xác suất để dự đoán từ tiếp theo trong một câu.

Mặc dù chúng ta thường nghĩ rằng xác suất là một khái niệm phức tạp, nhưng con người đã phát triển trực giác về xác suất qua quá trình tiến hóa. Tổ tiên của chúng ta đã sử dụng khả năng này để đánh giá rủi ro khi săn bắt, và ngày nay, chúng ta vẫn sử dụng nó để đưa ra quyết định, chẳng hạn như việc mang ô khi trời có dấu hiệu mưa.

Cạm bẫy xác suất và cách vượt qua

Một trong những cạm bẫy xác suất phổ biến nhất là “sai lầm của người cờ bạc”, khi nhiều người tin rằng nếu một đồng xu đã rơi mặt ngửa nhiều lần liên tiếp, thì khả năng nó rơi mặt sấp trong lần tiếp theo sẽ cao hơn. Thực tế, mỗi lần tung đồng xu là độc lập và xác suất luôn là 50%. Khoa học và toán học cung cấp cho chúng ta các công cụ để tránh những sai lầm này, giúp chúng ta đưa ra quyết định hợp lý hơn trong cả cuộc sống và các trò chơi may rủi.

May mắn, ngẫu nhiên và thống kê

Dù roulette được coi là biểu tượng của ngẫu nhiên, nó đã bị thống kê và vật lý “đánh bại”. Các game khác cũng không thoát khỏi sức mạnh của khoa học. Người chơi poker sử dụng lý thuyết trò chơi, và các nhóm cá cược đã biến thể thao thành một loại đầu tư. Nhà khoa học Stanislaw Ulam, người từng nghiên cứu bom hydro, tin rằng có một thứ gọi là “may mắn thói quen”, nghĩa là những người chơi bài giỏi có thể có tài năng ẩn nào đó.

Louis Pasteur, nhà hóa học nổi tiếng thế kỷ 19, đã nói: “Cơ hội luôn mỉm cười với những người chuẩn bị sẵn sàng.” May mắn không thể hoàn toàn bị loại bỏ, nhưng kinh nghiệm cho thấy nó thường có thể được thay thế bằng kỹ năng. Ngược lại, những trò chơi mà chúng ta nghĩ chỉ dựa vào kỹ năng cũng có yếu tố ngẫu nhiên.

Kết luận

Qua cuốn sách Thắng Lớn, Adam Kucharski đã dẫn dắt chúng ta khám phá những bí mật của lý thuyết trò chơi và thống kê. Ông chứng minh rằng, mặc dù cuộc sống đầy rủi ro và không chắc chắn, chúng ta có thể sử dụng khoa học để tăng cơ hội thành công. Như ông đã viết: “Một con tàu neo đậu trong cảng là an toàn, nhưng đó không phải là mục đích của việc xây dựng con tàu.” Trong thời đại đầy biến động, rủi ro lớn nhất là không dám mạo hiểm. Cuộc đời là một cuộc phiêu lưu, và khoa học có thể giúp chúng ta nắm bắt cơ hội.