01. Bệnh Của Các Công Ty Lớn Là Gì?

Bệnh của các công ty lớn, còn gọi là Định luật Parkinson, là tình trạng tổ chức trở nên cồng kềnh, nhiều tầng nấc quản lý, trách nhiệm không rõ ràng, quy trình phức tạp, và giao tiếp nội bộ kém hiệu quả. Điều này dẫn đến việc các bộ phận hoạt động thiếu đồng lòng, thông tin bị chặn đứng, và nhân viên trở nên thụ động.

Bệnh này thường xuất hiện khi công ty đã qua giai đoạn khởi nghiệp, đạt được một mức độ nhất định về quy mô và bắt đầu đi vào giai đoạn quản trị chuyên nghiệp. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát, nó sẽ trở thành mối đe dọa cho sự phát triển bền vững của công ty.

02. Nguyên Nhân Của Bệnh Công Ty Lớn

Bệnh của các công ty lớn là một bệnh mãn tính, và nguyên nhân chính là do tinh thần khởi nghiệp bị mất. Khi một công ty lớn lên, người lãnh đạo và nhân viên thường quên đi tinh thần sáng tạo, linh hoạt và quyết tâm ban đầu. Họ trở nên tự mãn, ít quan tâm đến môi trường bên ngoài, và dần dần mất đi khả năng thích ứng.

Để tránh điều này, nhiều công ty lớn đã tái khẳng định tinh thần khởi nghiệp. Ví dụ, ByteDance đã điều chỉnh giá trị cốt lõi của mình, đưa “luôn khởi nghiệp” lên vị trí hàng đầu. Điều này nhằm nhắc nhở mọi người rằng, dù đã trở thành một công ty lớn, họ vẫn cần giữ tinh thần khởi nghiệp để tiếp tục đổi mới và phát triển.

03. Bốn Loại Bệnh Thường Gặp Ở Các Công Ty Nhỏ

1. Hiệu Quả Làm Việc Thấp

Mỗi ngành nghề và mô hình kinh doanh khác nhau sẽ có chỉ số hiệu quả làm việc (lao động hiệu suất) khác nhau. Ví dụ, trong ngành giáo dục trực tuyến, một công ty có thể đạt lợi nhuận khi lao động hiệu suất đạt 500 triệu đồng; trong khi đó, trong ngành thương mại điện tử, con số này có thể là 1 tỷ đồng.

Khi một công ty mở rộng quá nhanh mà không kiểm soát được chất lượng nhân sự, hiệu quả làm việc sẽ giảm sút. Đặc biệt, khi tỷ lệ nhân viên hỗ trợ (back-office) cao hơn so với nhân viên trực tiếp tạo ra giá trị (front-line), đây là dấu hiệu của sự cồng kềnh. Ngoài ra, việc có quá nhiều chức danh và cấp bậc cũng là một dấu hiệu cảnh báo.

Để đánh giá hiệu quả làm việc, bạn có thể tham khảo mức trung bình của ngành hoặc phân tích tỷ lệ lương giữa các bộ phận tạo ra giá trị và các bộ phận hỗ trợ.

2. Quản Lý Quá Nhiều, Chiến Lược Thiếu Sót

Quản lý là cần thiết, nhưng quản lý quá mức có thể gây phản tác dụng. Nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ cố gắng áp dụng các quy định phức tạp để kiểm soát mọi khía cạnh của công ty, từ việc nhân viên đi muộn đến cách thức hoàn thành công việc. Điều này khiến nhân viên cảm thấy bị bó buộc, mất đi tính chủ động và động lực tự thân.

Quản lý không phải là kiểm soát mọi thứ, mà là tạo điều kiện để nhân viên phát huy tối đa khả năng. Peter Drucker từng nói: “Hầu hết các công ty thất bại vì quên rằng mục đích của quản lý là phục vụ khách hàng, chứ không phải để quản lý nội bộ.” Vì vậy, các công ty nhỏ nên tập trung vào việc xây dựng một mô hình quản lý phù hợp với giai đoạn phát triển của mình, thay vì sao chép mô hình của các công ty lớn.

3. Chú Trọng Quá Nhiều Vào Văn Hóa Doanh Nghiệp

Văn hóa doanh nghiệp rất quan trọng, nhưng trong giai đoạn khởi nghiệp, điều quan trọng nhất là CEO và đội ngũ sáng lập phải dẫn đầu bằng hành động thực tế. Việc thắng trận đấu quan trọng hơn là nói về giá trị, sứ mệnh, hay tầm nhìn. Nếu những niềm tin này không được chuyển hóa thành lợi nhuận và thành công, chúng sẽ chỉ là những khẩu hiệu rỗng tuếch.

Trong giai đoạn đầu, các công ty nhỏ nên tập trung vào việc chiến thắng thị trường, thay vì dành quá nhiều thời gian để xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng là những yếu tố quan trọng nhất để thành công.

4. Đa Dạng Hóa Một Cách Mù Quáng

Nhiều công ty nhỏ có tham vọng lớn, nhưng đôi khi họ mở rộng quá nhanh mà không xem xét kỹ lưỡng nguồn lực và năng lực cốt lõi của mình. Họ thử nghiệm nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau, chỉ vì thấy chúng có vẻ hấp dẫn hoặc có lợi nhuận cao. Điều này dẫn đến việc phân tán nguồn lực và mất tập trung vào mục tiêu chính.

Đa dạng hóa không phải là xấu, nhưng cần được thực hiện một cách có kế hoạch và dựa trên nền tảng vững chắc. Các công ty nhỏ nên tập trung vào việc xây dựng thế mạnh cốt lõi trước khi mở rộng sang các lĩnh vực khác.

Kết Luận

Không có công ty nào hoàn toàn không có vấn đề. Quan trọng là biết nhận diện và giải quyết những vấn đề thực sự ảnh hưởng đến sự phát triển của doanh nghiệp. Các công ty nhỏ nên có giấc mơ lớn, nhưng tuyệt đối không được mắc “bệnh công ty lớn”. Khả năng linh hoạt, khả năng thích ứng nhanh chóng, và khả năng sáng tạo là những điểm mạnh mà các công ty nhỏ cần tận dụng để vượt qua đối thủ.

Quản lý là một môn khoa học nhân văn, không có câu trả lời chuẩn mực. Hãy cẩn thận tìm hiểu, dám thử nghiệm, và xây dựng con đường kinh doanh riêng của bạn!