Lãnh đạo thông minh: Hành động trước, suy nghĩ sau – Phương pháp “tiêm chủng” cho việc lập kế hoạch trên giấy
Nhiều nhà lãnh đạo thành công đã áp dụng phương pháp “hành động trước, suy nghĩ sau” để giải quyết vấn đề, cung cấp “thuốc giải” cho tình trạng chỉ dừng lại ở việc lập kế hoạch mà không thực hiện. Chúng ta thường đặt ra nhiều mục tiêu, nhưng khi nhìn lại, không biết bao nhiêu trong số đó đã được hoàn thành? Tại sao chúng ta lại đặt ra những kế hoạch này? Có lẽ phần lớn là vì kế hoạch của năm trước chưa hoàn thành, và kế hoạch của năm nay là nhằm hoàn thành những gì còn dang dở từ năm trước. Nếu tiếp tục theo cách này, kế hoạch sẽ luôn bị đình trệ.
Trong môi trường kinh doanh, đặc biệt là các ngành truyền thống, các doanh nghiệp thường lập kế hoạch kinh doanh chi tiết để hướng dẫn hoạt động trong cả năm, sau đó mới bắt đầu hành động. Tuy nhiên, dù kế hoạch có tốt đến đâu, việc triển khai nó vẫn gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh kinh doanh hiện đại, cần phải thay đổi phong cách lãnh đạo. Nhà nghiên cứu Emina Ibarra đã đề xuất phương pháp “hành động trước, suy nghĩ sau” như một cách tiếp cận thực tế hơn, giúp các nhà lãnh đạo chuyển đổi nhanh chóng. Theo đó, một người cần nâng cao khả năng thể hiện bên ngoài trước khi trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc, thay vì chỉ ngồi tự suy ngẫm.
Học cách làm việc như một nhà lãnh đạo
Để trở thành một nhà lãnh đạo, bạn cần học cách làm việc như một nhà lãnh đạo. Thông thường, người trưởng thành học theo cách “suy nghĩ trước, hành động sau”, nhưng để thực sự thay đổi, thứ tự học tập phải ngược lại. Do đó, muốn trở thành một nhà lãnh đạo thực sự, bạn cần học cách “hành động trước, suy nghĩ sau”.
Cảnh tượng này thường xảy ra trong cuộc sống văn phòng: nếu một đồng nghiệp hoặc đối tác liên tục đưa ra ý tưởng mới, đóng góp ngoài nhiệm vụ chính, hoặc thường xuyên chia sẻ những ý tưởng giá trị trong các cuộc họp, chúng ta thường cho rằng họ sẽ trở thành nhà lãnh đạo thực sự trong tương lai. Khi năng lực cá nhân tăng lên và uy tín trong đội nhóm ngày càng cao, cơ hội thăng tiến và tăng lương cũng sẽ đến. Khi vị trí ngày càng cao, cơ hội rèn luyện kỹ năng lãnh đạo cũng tăng lên, tạo nên một vòng lặp tích cực giữa lãnh đạo và hành động.
Thay đổi cách làm việc, xây dựng mạng lưới quan hệ và định nghĩa lại công việc
Để chuyển đổi thành công sang vai trò lãnh đạo, điểm khởi đầu tốt nhất là:
- Định nghĩa lại công việc
- Xây dựng lại mạng lưới quan hệ
- Thay đổi cách làm việc
Định nghĩa lại công việc
Theo chuyên gia quản lý Peter Drucker, thời gian là nguồn tài nguyên quý giá, không thể điều chỉnh, lưu trữ hay thay thế. Mọi công việc đều đòi hỏi thời gian, do đó, một nhà quản lý hiệu quả phải biết trân trọng và sử dụng thời gian một cách hợp lý. Để trở thành một nhà lãnh đạo thực sự, bạn cần học cách sử dụng thời gian vào những việc thực sự có giá trị. Thực tế, những việc chúng ta nên làm và những việc chúng ta thực sự làm thường khác nhau. Để hoàn thành quá trình chuyển đổi, bạn cần dần dần từ bỏ vai trò của một nhân viên chỉ biết làm theo lệnh của cấp trên, và chuyển sang vai trò của người đưa ra quyết định chiến lược cho sự phát triển của công việc. Điểm khởi đầu là quy hoạch thời gian một cách hợp lý, tránh lãng phí vào những công việc hàng ngày nhỏ nhặt.
CEO của Microsoft, Satya Nadella, không thích lãng phí thời gian. Ông từng nói: “Tôi ghét nhất khi ai đó mời tôi đi cắt băng khánh thành.” Nadella cho rằng các giám đốc điều hành thường dành quá nhiều thời gian vào các cuộc họp, và việc giảm thời gian họp sẽ mang lại ảnh hưởng sâu rộng đối với công ty. Một nhà lãnh đạo thực sự cần tập trung thời gian vào những việc quan trọng như kết nối giữa con người và tổ chức, nâng cao tầm ảnh hưởng cá nhân, và nhìn về tương lai. Để tái phân bổ thời gian, bạn có thể bắt đầu bằng việc ưu tiên những việc mà trước đây ít khi làm, thay vì chỉ tập trung vào những việc mình giỏi. Điều này giúp tránh rơi vào “bẫy năng lực”, nơi bạn chỉ làm những việc mình quen thuộc và bỏ qua những cơ hội mới.
Xây dựng mạng lưới quan hệ
Có một ví dụ về một trưởng phòng thường xuyên xuống xưởng để kiểm tra dây chuyền sản xuất. Anh ta không quan tâm đến việc có nhiều lỗi hay không, dây chuyền có mượt mà hay không, mà thường đứng ở góc xưởng cùng nhân viên gấp hộp. Kết quả là, hộp chất đống, cả anh ta và nhân viên đều mệt nhoài. Đây là một ví dụ điển hình về một nhà quản lý thiếu tầm nhìn tổng thể, vẫn coi mình là một công nhân làm việc theo lệnh. Một nhà lãnh đạo xuất sắc thường hướng mắt vào bức tranh lớn hơn.
Đối với những nhà quản lý mới, khi gặp phải những vấn đề ngoài chuyên môn hoặc cần đưa ra chiến lược toàn diện, họ thường gặp khó khăn do hạn chế về khả năng phân tích hoặc mạng lưới quan hệ rộng rãi. Vì vậy, mở rộng mạng lưới quan hệ bên ngoài là một phần quan trọng trong quá trình chuyển đổi thành nhà lãnh đạo. Khi tiếp xúc với một nhiệm vụ mới, chúng ta cần có người có kinh nghiệm hướng dẫn và tư vấn, điều này giúp chúng ta phát triển nhanh chóng. Một mặt, nhận được lời khuyên và khích lệ từ người đi trước sẽ mang lại động lực; mặt khác, khi hướng đi chưa rõ ràng, ý kiến của người khác có thể giúp chúng ta tìm ra con đường đúng đắn. Tích cực xây dựng mạng lưới quan hệ không chỉ giúp học hỏi nhiều kiến thức, mà còn tạo mối quan hệ chặt chẽ với cấp trên và tiền bối.
Phát triển bản thân theo nhiều hướng khác nhau
Để thực sự định nghĩa lại công việc và mở rộng “mạng lưới bạn bè”, các nhà lãnh đạo cần cố gắng phát triển bản thân theo nhiều hướng khác nhau, từ việc dẫn dắt đội nhóm đến việc biết phân chia công việc. Điều này giúp tiết kiệm thời gian để hợp tác với các bộ phận khác. Trong công việc, bạn cần trở thành một người linh hoạt, có khả năng thích ứng với môi trường. Nếu kiên trì giữ vững cái “tôi” của mình, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc, vì “tôi” thực sự chỉ là cái “tôi” của quá khứ. Thay vì mắc kẹt trong cái “tôi” cũ, hãy thoát khỏi nó và thử phát triển theo nhiều hướng khác nhau.
Dưới đây là ba phương pháp giúp bạn phát triển theo nhiều hướng:
- Tìm ra bản thân thực sự: Trong công ty hoặc bên ngoài, tìm một “idol” và học hỏi cách họ hành xử, ghi lại những điểm đáng học hỏi, và không ngừng thay đổi để tìm ra bản thân thực sự.
- Đặt mục tiêu học tập, không chỉ là mục tiêu biểu diễn.
- Kể câu chuyện của mình một cách linh hoạt: Điều chỉnh cách kể chuyện của bạn tùy theo hoàn cảnh, giống như cập nhật CV của mình.
Chuyên gia Edward de Bono, người sáng tạo ra phương pháp “Sáu chiếc mũ suy nghĩ”, cho rằng việc tách rời người suy nghĩ và người hành động, cho rằng người suy nghĩ không cần hành động hoặc người hành động không cần suy nghĩ, là một hiện tượng văn hóa rất ngu ngốc. Suy nghĩ không thể là lý do để không hành động; suy nghĩ đầy đủ phải được thể hiện thông qua hành động. Các nhà lãnh đạo thông minh sẽ sử dụng phương pháp “hành động trước, suy nghĩ sau” để giải quyết vấn đề, cung cấp “thuốc giải” cho việc lập kế hoạch trên giấy.