Chúng ta đang sống trong thời đại VUCA – bất ổn, không chắc chắn, phức tạp và mập mờ. Trong bối cảnh này, việc áp dụng các mô hình phát triển trưởng thành và khung phân tích Kenyon-Francis (Kenyon-Francis Framework) trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Trước khi đi sâu vào thảo luận về các mô hình mới, chúng ta cần hiểu rõ về lý thuyết phát triển trưởng thành. Theo đó, người lớn có khả năng phát triển tư duy và nhận thức qua các giai đoạn khác nhau. Từ cơ bản đến phức tạp, mỗi giai đoạn đều mang lại một tầm nhìn và cách tiếp cận mới đối với thế giới xung quanh.

Mô hình Phát triển Trưởng thành

Mô hình này được chia thành bảy cấp độ, từ cơ bản đến phức tạp:

1. Opportunist (Cơ hội chủ nghĩa): Người ở cấp độ này rất linh hoạt và tận dụng mọi lỗ hổng để đạt lợi ích cá nhân.
2. Ritualist (Lễ nghi): Người ở cấp độ này tôn trọng quy tắc và truyền thống, nhưng đôi khi thiếu sự đổi mới.
3. Expert (Chuyên gia): Người ở cấp độ này chú trọng vào kiến thức và chất lượng, nhưng đôi khi quá cứng nhắc.
4. Goal Seeker (Người theo đuổi mục tiêu): Người ở cấp độ này biết cách cân nhắc nhiều yếu tố để đạt được mục tiêu dài hạn.
5. Multiperspectivist (Nhân vật đa góc nhìn): Người ở cấp độ này có khả năng hiểu và chấp nhận nhiều quan điểm khác nhau.
6. Strategist (Chiến lược gia): Người ở cấp độ này có thể tổng hợp nhiều thông tin và tạo ra những chiến lược sáng tạo.
7. Alchemist (Phù thủy): Người ở cấp độ này có khả năng biến đổi và tạo ra những điều kỳ diệu từ những điều xấu.

Khung Phân tích Kenyon-Francis

Khung phân tích này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về môi trường phức tạp mà chúng ta đang sống. Nó chia thành ba phần chính:

• Rõ ràng / Rõ ràng: Môi trường nơi nguyên tắc đơn giản và mối quan hệ nhân quả dễ dàng xác định.
• Vụn vỡ / Phức tạp: Môi trường nơi các vấn đề đòi hỏi sự can thiệp của chuyên gia và không có giải pháp đơn giản.
• BANI / VUCA: Môi trường nơi mọi thứ không thể dự đoán được và luôn thay đổi.

BANI: Hướng dẫn cho Thời đại VUCA

BANI là một từ viết tắt mô tả trạng thái tâm lý mà chúng ta thường gặp phải trong thời đại VUCA. Mỗi chữ cái đại diện cho một đặc điểm cụ thể:

• B (Brittle – Mỏng manh): Mỏng manh, không có khả năng phục hồi trước sự thay đổi.
• A (Anxious – Lo lắng): Lo lắng, dẫn đến phản ứng thái quá hoặc không phản ứng gì cả.
• N (Non-linear – Phi tuyến tính): Phi tuyến tính, không thể dự đoán được.
• I (Incomprehensible – Không thể hiểu): Không thể hiểu, do những thay đổi đột ngột và không thể đoán trước.

Hướng dẫn đối phó với BANI

Để đối phó với BANI, chúng ta cần tăng cường khả năng phục hồi và linh hoạt. Dưới đây là một số hướng dẫn cụ thể:

• Đối phó với B (Mỏng manh): Tăng cường khả năng phục hồi bằng cách xây dựng một hệ thống dự phòng.
• Đối phó với A (Lo lắng): Học cách quản lý cảm xúc và mở rộng quan điểm thông qua việc học hỏi liên tục.
• Đối phó với N (Phi tuyến tính): Phát triển tư duy hệ thống để đối phó với sự không thể đoán trước.
• Đối phó với I (Không thể hiểu): Đón nhận sự không chắc chắn và học cách chấp nhận rằng mọi thứ có thể thay đổi.