Đánh giá tư duy ngang: Để tạo ra những ý tưởng mới không ngừng
Đánh giá tư duy ngang: Để tạo ra những ý tưởng mới không ngừng
Trong thế giới ngày càng biến đổi nhanh chóng, việc tiếp cận suy nghĩ một cách linh hoạt và sáng tạo trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Tư duy ngang (horizontal thinking), được giới thiệu bởi nhà tư duy nổi tiếng Edward de Bono trong cuốn sách “Đánh giá tư duy: Để tạo ra những ý tưởng mới không ngừng”, là một phương pháp giúp chúng ta mở rộng tư duy và khám phá ra những giải pháp mới mẻ.
Tư duy ngang so với tư duy dọc
Tư duy dọc (vertical thinking) tập trung vào logic, độ sâu và đánh giá cẩn thận. Trái lại, tư duy ngang chú trọng vào việc mở rộng phạm vi tư duy, thông qua việc sử dụng sự gián đoạn và không đối xứng trong tư duy để tạo ra mô hình mới. Nó giúp chúng ta thoát khỏi lối suy nghĩ cũ kỹ và khám phá ra những con đường mới mẻ, làm cho quá trình và kết quả suy nghĩ trở nên có giá trị, có tổ chức và hiệu quả hơn.
Nền tảng của tư duy ngang
Edward de Bono nhấn mạnh rằng, tư duy ngang giúp chúng ta thay đổi cách nhìn nhận vấn đề, tạo ra cái nhìn mới mẻ và thúc đẩy sự sáng tạo. Một ví dụ nổi bật về điều này là cách chúng ta mặc quần áo mỗi ngày. Mặc dù có hàng triệu cách để mặc 11 món đồ khác nhau, nhưng chúng ta thường chỉ sử dụng một số ít cách đã quen thuộc. Điều này cho thấy tư duy ngang giúp chúng ta thoát khỏi những khuôn mẫu cố định.
Tư duy ngang và tư duy nhanh-chậm
Daniel Kahneman trong cuốn sách “Suy nghĩ, nhanh và chậm” đã phân biệt giữa hệ thống suy nghĩ nhanh (System 1) và hệ thống suy nghĩ chậm (System 2). De Bono từ năm 1967 đã chỉ ra rằng, não bộ có khả năng tạo ra các mô hình nhanh chóng để giúp chúng ta tồn tại. Tuy nhiên, những mô hình này cũng có thể hạn chế tư duy sáng tạo. Vì vậy, việc phá vỡ những mô hình cũ là cần thiết để thúc đẩy sự sáng tạo.
Tư duy ngang trong thời đại công nghệ
Thế giới hiện đại đang chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). AI có thể đưa ra những câu trả lời nhanh chóng dựa trên dữ liệu và học máy. Tuy nhiên, AI chủ yếu hoạt động dựa trên việc tìm kiếm và kết hợp thông tin đã có. Sự thật là, sự sáng tạo thực sự đòi hỏi việc tạo ra những liên kết mới và mang lại giá trị mới, điều mà chỉ có tư duy sáng tạo mới có thể đạt được.
Thách thức và cơ hội
Trong quá trình giải quyết vấn đề, chúng ta thường đưa ra nhiều giả định. Những giả định này giúp chúng ta tiếp cận vấn đề theo cách quen thuộc, nhưng cũng có thể hạn chế tư duy sáng tạo. Tư duy ngang khuyến khích chúng ta thách thức những giả định này và tạo ra những mô hình mới. Việc hoãn việc đánh giá mỗi ý tưởng cũng giúp chúng ta khám phá ra những ý tưởng mới mẻ hơn.
Kết luận
Tư duy ngang không chỉ là một phương pháp, mà còn là một triết lý sống. Nó giúp chúng ta mở rộng tư duy, khám phá ra những giải pháp mới mẻ và tạo ra giá trị thực sự. Trong thời đại công nghệ như hiện nay, tư duy ngang trở thành một công cụ không thể thiếu để kích thích sự sáng tạo và đổi mới.
Từ khóa
- Tư duy ngang
- Sáng tạo
- Tư duy dọc
- Edward de Bono
- Trí tuệ nhân tạo