Bài học về khả năng học hỏi trong kỷ nguyên số
Khả năng học hỏi – Chìa khóa để vượt qua thách thức và đạt được thành công mới
Trong bối cảnh thế giới ngày càng biến đổi nhanh chóng, chúng ta cần trang bị những kỹ năng nào để vượt qua khó khăn và hướng tới thành công mới? Tiến sĩ Marshall Goldsmith, một trong những nhà tư duy quản trị hàng đầu thế giới, đã chỉ ra rằng những kinh nghiệm và thói quen đã giúp chúng ta thành công trong quá khứ có thể trở thành rào cản cho sự phát triển trong tương lai. Điều này đặc biệt đúng trong thời đại internet di động, nơi mà khả năng học hỏi liên tục trở thành yếu tố quyết định thành công.
Theo quan điểm của chúng tôi, học hỏi không chỉ là thu thập thông tin mà còn là quá trình thay đổi hành vi. Học hỏi hiệu quả phải dẫn đến sự thay đổi trong cách giao tiếp, hành động và phản ứng cảm xúc. Để thích nghi với môi trường VUCA (Đa biến, Không chắc chắn, Phức tạp, Mơ hồ) và sau đại dịch, chúng tôi đã đúc kết ba mô hình học hỏi hiệu quả dành cho các nhà lãnh đạo: học từ sách vở, học từ kinh nghiệm và học từ người khác.
Học từ sách vở
Nhiều người có xu hướng sử dụng thời gian rảnh rỗi để tiêu thụ lượng lớn thông tin từ sách vở và khóa học trực tuyến. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là bao nhiêu trong số những kiến thức này được áp dụng vào thực tế? Thực tế cho thấy, khoảng cách giữa “biết” và “làm” rất lớn. Để vượt qua rào cản này, chúng ta có thể áp dụng ba phương pháp sau:
- Học gián đoạn lặp lại: Theo tác giả Paul Meyer, việc lặp lại thông tin sau một khoảng thời gian suy ngẫm sẽ tạo ra ấn tượng sâu sắc hơn so với việc học liên tục. Việc tập trung vào ít tài liệu nhưng đọc kỹ lưỡng sẽ mang lại hiệu quả hơn nhiều so với việc đọc nhiều cuốn sách một cách hời hợt.
- Chống lại quá trình quên: Để khắc phục việc quên, chúng ta cần đánh dấu những điểm quan trọng và thường xuyên ôn tập. Mỗi lần ôn tập nên tập trung vào những khía cạnh khác nhau, chẳng hạn như lần đầu đọc toàn bộ, lần thứ hai đánh dấu ý chính, lần thứ ba ghi chú, và lần cuối cùng thảo luận với đồng nghiệp.
- Tận hưởng quá trình học: Để hấp thụ triệt để kiến thức, chúng ta cần thực hành đều đặn, mỗi giai đoạn đều có sự đánh giá và điều chỉnh. Ví dụ, các nhà lãnh đạo có thể tổ chức chương trình đọc sách chung cho toàn bộ nhân viên, chia sẻ và thảo luận mỗi tuần, đồng thời có cơ chế giám sát và nhắc nhở.
Học từ kinh nghiệm
Học từ kinh nghiệm không chỉ đơn giản là sao chép hay bắt chước hành vi. Quá trình này đòi hỏi chúng ta phải tái cấu trúc và áp dụng kiến thức cũ vào bối cảnh mới. Một phương pháp hiệu quả là “phản hồi” (reflection), xuất phát từ kinh nghiệm của quân đội. Phản hồi giúp chúng ta rút ra bài học từ quá khứ và áp dụng vào thực tế hiện tại. Có bốn loại phản hồi mà các nhà lãnh đạo có thể áp dụng:
- Phản hồi cá nhân: Người lãnh đạo có thể tự mình tiến hành theo quy trình chuẩn, hoặc tùy chỉnh dựa trên nhu cầu cá nhân. Điều quan trọng là duy trì thói quen tự đánh giá và suy ngẫm.
- Phản hồi nhóm: Nhóm có thể cùng nhau xem xét và đánh giá công việc, tìm ra những điểm mạnh và yếu. Sau đó, phân tích nguyên nhân và đề ra kế hoạch cải thiện, đảm bảo việc áp dụng vào thực tế.
- Phản hồi dự án: Đối với dự án, cuộc họp phản hồi nên được tổ chức trong vòng hai tuần sau khi kết thúc. Dự án lớn và phức tạp cần được so sánh với kế hoạch ban đầu để tìm ra những sai lệch và nguyên nhân.
- Phản hồi chiến lược: Đây là quá trình xem xét các quyết định chiến lược của công ty, từ đó rút ra bài học và điều chỉnh nhanh chóng. Việc phản hồi chiến lược giúp doanh nghiệp thích nghi với thị trường cạnh tranh.
Học từ người khác
Có câu nói rằng “đọc vạn quyển sách không bằng đi vạn dặm, đi vạn dặm không bằng gặp vạn người, gặp vạn người không bằng có một vị thầy giỏi”. Người lãnh đạo không nhất thiết phải tìm kiếm một vị thầy quyền lực, mà có thể học hỏi từ những người xung quanh – những “người liên quan” (stakeholders) như cấp trên, cấp dưới, đồng nghiệp, bạn bè, và thậm chí là gia đình. Họ chính là những “chiếc gương” phản ánh hình ảnh của chúng ta từ góc nhìn khác nhau.
Để nhận được phản hồi có giá trị, người lãnh đạo cần tuân theo ba bước:
- Đặt câu hỏi: Hỏi người liên quan về những hành vi nào của bạn đã góp phần vào sự thành công của họ và nhóm, cũng như những hành vi nào cần cải thiện. Đồng thời, hỏi về mong đợi đối với mục tiêu tương lai.
- Lắng nghe: Sau khi đặt câu hỏi, hãy lắng nghe một cách im lặng và không phản biện. Chỉ giải thích nếu đối phương chưa hiểu rõ. Ghi chép lại những điểm quan trọng để lưu giữ.
- Cảm ơn: Bày tỏ lòng biết ơn một cách chân thành, không kèm theo bất kỳ lời giải thích hay phản biện nào. Điều này khuyến khích người khác tiếp tục chia sẻ phản hồi trong tương lai.
Kết luận
Trong thời đại đầy biến động, khả năng học hỏi liên tục là yếu tố quyết định thành công. Ba mô hình học hỏi từ sách vở, kinh nghiệm và người khác không chỉ giúp cá nhân phát triển mà còn đóng góp vào việc xây dựng văn hóa học hỏi trong tổ chức. Hãy áp dụng những phương pháp này để không ngừng tiến bộ và thích nghi với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.
Từ khóa:
- Học hỏi liên tục
- Phản hồi
- Thay đổi hành vi
- VUCA
- Lãnh đạo