Bài Viết Về Chiến Lược Doanh Nghiệp
Chiến Lược Đột Phá: Tìm Kiếm Nguồn Sức Mạnh Bản Thể Của Doanh Nghiệp
Năm 2003, giáo sư Clayton Christensen, tác giả của cuốn sách nổi tiếng “Dilemma của Người Sáng Tạo”, đã chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Fast Company rằng ông chưa thấy bất kỳ doanh nghiệp nào thành công trong việc tạo ra một động cơ sáng tạo không bao giờ tắt. Tại sao những doanh nghiệp đang tìm kiếm sự đổi mới lại gặp phải tình trạng này?
Câu trả lời nằm ở cách mà hầu hết các doanh nghiệp tiếp cận chiến lược. Họ thường chỉ tập trung vào bề ngoài, đặt mục tiêu và cố gắng đạt được chúng, giống như con lừa chỉ biết đuổi theo củ cà rốt treo trước mặt. Vậy làm thế nào để tránh được tình trạng này? Làm thế nào để thoát khỏi áp lực hàng năm về việc đặt mục tiêu?
1. Sự Chuyển Hướng Cách Mạng Trong Quản Lý: Nguồn Sức Mạnh Bản Thể Không Nằm Ở Bề Ngoài
Mọi thứ đều có giới hạn, bị giam cầm trong ranh giới của chính nó. Khi muốn tìm hiểu bản chất của một vấn đề, hầu hết mọi người thường tìm kiếm từ bên trong hệ thống. Tư duy nguyên lý đầu tiên (hay còn gọi là “tư duy ‘một'”) là một cách tư duy đặc biệt. Nó vừa nằm trong phạm vi suy luận logic, nhưng lại có thể vượt qua giới hạn đó, bước ra khỏi hệ thống để tìm ra nguyên lý đầu tiên.
Nguyên lý đầu tiên được đề xuất bởi Aristotle, mang ý nghĩa quyết định đối với cả hệ thống và các yếu tố cấu thành. Theo Aristotle, nguyên lý đầu tiên không chỉ là điểm khởi đầu logic, mà còn là nguồn sức mạnh ban đầu thúc đẩy hệ thống vận hành. Giống như một chiếc xe hơi cần có động cơ để di chuyển, doanh nghiệp cũng cần có “động cơ” riêng của mình.
2. Hầu Hết Các Chiến Lược Đều Dừng Lại Ở Bề Mặt
Hầu hết các doanh nghiệp khi xây dựng chiến lược đều tập trung vào ba yếu tố chính: A (trạng thái hiện tại), B (mục tiêu tương lai) và con đường kết nối giữa hai điểm. Nhiều người cho rằng điểm B – mục tiêu – là quan trọng nhất. Họ đặt ra các mục tiêu ngắn hạn, trung hạn, dài hạn, và tin rằng những mục tiêu này sẽ dẫn dắt doanh nghiệp đi đến thành công.
Tuy nhiên, khi coi điểm B là quan trọng nhất, điểm A – trạng thái hiện tại – trở thành công cụ để đạt được mục tiêu. Điều này khiến cho mọi nỗ lực trong hiện tại mất đi ý nghĩa, biến thành công cụ phục vụ cho mục tiêu tương lai. Kết quả là, doanh nghiệp trở nên giống như con lừa đuổi theo củ cà rốt, luôn hướng về tương lai mà không chú trọng vào hiện tại.
3. Động Cơ Sáng Tạo Không Bao Giờ Tắt: Tìm Kiếm Từ Bản Thể
Nếu nguồn sức mạnh thực sự nằm ở bản thể của doanh nghiệp, thì làm thế nào để tìm ra nó? Khái niệm “bản thể” (ontology) trong triết học Hy Lạp cổ đại chỉ ra rằng đằng sau thế giới ta nhìn thấy có một thực tại không thay đổi, quyết định mọi sự vật. Nếu doanh nghiệp cũng có bản thể, điều này sẽ mở ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới trong quản lý.
Christensen đã nghiên cứu về sự đổi mới trong doanh nghiệp và nhận thấy rằng hầu hết các doanh nghiệp chỉ có thể đạt được sự đổi mới ngẫu nhiên. Ông hy vọng tìm ra một “động cơ sáng tạo không bao giờ tắt”, nhưng cho đến nay vẫn chưa có doanh nghiệp nào thực sự đạt được điều này. Nguyên nhân là vì họ chỉ tìm kiếm ở bề ngoài, trong khi nguồn sức mạnh thực sự nằm ở bản thể của doanh nghiệp.
4. Ví Dụ Thực Tế: Chiến Lược Của Apple
Apple là một ví dụ điển hình về cách một doanh nghiệp có thể tìm thấy nguồn sức mạnh từ bản thể. Ba yếu tố chính của Apple là:
- V1: Khả năng cốt lõi (Talent) – Đây là tiềm năng nội tại của doanh nghiệp, không phụ thuộc vào bên ngoài. Apple có khả năng tạo ra sản phẩm độc đáo, vượt trội so với đối thủ.
- V2: Tạo giá trị – Apple không chỉ tập trung vào cung cấp sản phẩm, mà còn tạo ra giá trị độc đáo cho người dùng. Họ cung cấp giải pháp toàn diện (end-to-end), kết hợp phần cứng và phần mềm.
- V3: Bản thể lý tưởng – Đây là khía cạnh tinh thần của doanh nghiệp. Apple không chỉ bán sản phẩm, mà còn truyền tải một thông điệp về cái đẹp, sự tinh tế và trải nghiệm người dùng.
Khi Steve Jobs trở lại Apple vào năm 1997, ông đã nhấn mạnh rằng chiến lược của Apple phải dựa trên giá trị độc đáo mà chỉ Apple mới có thể mang lại cho người dùng. Điều này đã dẫn đến sự ra đời của các sản phẩm như iPod, iPhone, và iPad, tất cả đều dựa trên nguyên tắc “sản phẩm không chỉ là công cụ, mà còn là một phần của bạn”.
Kết Luận
Để tạo ra một động cơ sáng tạo không bao giờ tắt, doanh nghiệp cần tìm kiếm nguồn sức mạnh từ bản thể của mình, chứ không chỉ dừng lại ở bề ngoài. Việc tập trung vào hiện tại, tìm kiếm điểm đột phá và kết nối với bản thể sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững và sáng tạo liên tục.
Từ khóa:
- Sáng tạo không bao giờ tắt
- Bản thể doanh nghiệp
- Chiến lược bản thể
- Nguyên lý đầu tiên
- Tư duy “một”