Bước vào thế giới của Edgar Schein – Nhà tư duy quản trị huyền thoại
Edgar Schein, giáo sư danh dự tại Trường Kinh doanh Sloan của Đại học MIT, là một chuyên gia tư vấn quản trị thực tiễn nổi tiếng quốc tế. Ông được coi là người tiên phong trong lĩnh vực tâm lý tổ chức và văn hóa tổ chức.
Trong lĩnh vực văn hóa doanh nghiệp, Schein đã tiên phong định nghĩa về bản chất của văn hóa và phân tích các yếu tố cấu thành, cũng như quá trình hình thành và đồng hóa văn hóa trong doanh nghiệp. Ông đã tư vấn quản lý cho nhiều tổ chức và doanh nghiệp hàng đầu như Apple, Citibank, Procter & Gamble, Motorola, HP, Shell, DEC và IAEA.
Định nghĩa về Văn hóa Doanh nghiệp
Vào thập kỷ 1980, sự bùng nổ của các doanh nghiệp Nhật Bản đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu. Nhiều nhà quản trị học cho rằng, yếu tố văn hóa là một trong những lý do chính giúp các doanh nghiệp Nhật Bản tăng trưởng nhanh chóng. Từ đó, họ bắt đầu nghiên cứu về văn hóa tổ chức và đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau, bao gồm: quy tắc hành vi trong tương tác, chuẩn mực nhóm; giá trị chủ đạo; quy tắc chơi trong tổ chức; thói quen suy nghĩ, mô hình tâm trí, và cách diễn đạt ngôn ngữ.
Schein được công nhận là “người phát minh” ra khái niệm “văn hóa doanh nghiệp”. Trong cuốn sách “Organizational Culture and Leadership”, Schein chia văn hóa doanh nghiệp thành ba cấp độ:
- Công cụ nhân tạo (Artifacts): Các quy định quản lý và quy trình làm việc có thể quan sát được.
- Giá trị tuyên bố (Espoused Values): Chiến lược phát triển, mục tiêu và triết lý kinh doanh của doanh nghiệp.
- Giả định cơ bản (Underlying Assumptions): Những niềm tin, cảm nhận, suy nghĩ và cảm giác sâu sắc mà mọi người không nhận thức được nhưng lại ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi và quyết định.
Schein cho rằng, các định nghĩa trước đây của các nhà quản trị chỉ chạm đến bề mặt của văn hóa doanh nghiệp, trong khi những giả định sâu xa mới là cội nguồn thực sự của giá trị và hành vi trong tổ chức.
Nguồn gốc và các giai đoạn của Văn hóa Tổ chức
Trong cuốn sách “Organizational Culture and Leadership”, Schein đề xuất rằng văn hóa tổ chức có ba nguồn gốc chính:
- Tín ngưỡng, giá trị và giả định của người sáng lập tổ chức.
- Kinh nghiệm học hỏi của các thành viên trong quá trình phát triển của tổ chức.
- Tín ngưỡng, giá trị và giả định mà các thành viên mới và lãnh đạo mới mang lại.
Theo Schein, nguồn gốc quan trọng nhất là tín ngưỡng và giá trị của người sáng lập. Ông cho rằng, lãnh đạo và văn hóa tổ chức là hai mặt của cùng một vấn đề. Khi một lãnh đạo sáng lập ra một tổ chức hoặc nhóm, họ cũng tạo ra văn hóa của nó. Nếu người lãnh đạo chính rời đi hoặc thông điệp truyền tải bị mâu thuẫn, văn hóa tổ chức sẽ khó có thể tồn tại.
Ý nghĩa của Nghiên cứu của Schein
Schein, sau khi tốt nghiệp từ Khoa Giáo dục của Đại học Chicago, đã lấy bằng thạc sĩ và tiến sĩ về tâm lý xã hội tại Đại học Stanford và Harvard. Vì vậy, ông có góc nhìn độc đáo từ tâm lý học để giải thích về biến đổi văn hóa tổ chức. Ông đã phát triển khái niệm và phương pháp tư vấn quá trình (Process Consultation), nhấn mạnh việc hiểu văn hóa của đối tác và hỗ trợ họ tự tìm ra vấn đề và giải pháp thay vì áp dụng các mô hình chuyên môn sẵn có.
Văn hóa doanh nghiệp quan trọng vì nó có sức mạnh vô hình để ảnh hưởng đến hành vi, cách cảm nhận, suy nghĩ và giá trị của cá nhân và nhóm trong tổ chức, từ đó quyết định chiến lược, mục tiêu và mô hình hoạt động của doanh nghiệp. Để tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, chúng ta cần hiểu vai trò của văn hóa doanh nghiệp trong tổ chức. Nghiên cứu của Schein giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về bản chất của văn hóa, từ đó chuyển đổi cách suy nghĩ và hành động của doanh nghiệp, giúp thích ứng và tận dụng cơ hội trong môi trường thay đổi nhanh chóng.
Từ khóa:
- Văn hóa doanh nghiệp
- Edgar Schein
- Tâm lý tổ chức
- Biến đổi văn hóa
- Lãnh đạo