Việt Nam trong nền kinh tế người cao tuổi
Nền kinh tế người cao tuổi – Cơ hội và Thách thức
Với quy mô lớn và tốc độ tăng trưởng nhanh, người cao tuổi sẽ trở thành một thực tế cơ bản của Việt Nam trong một thời gian dài sắp tới. Một trong những hướng đi quan trọng là phát triển kinh tế người cao tuổi (Silver Economy), bao gồm các dịch vụ và sản phẩm liên quan đến người cao tuổi.
Phát triển Silver Economy
Theo dự đoán, đến năm 2035, quy mô của Silver Economy ở Việt Nam có thể đạt 19,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 27,8% tổng tiêu dùng. Nhóm nghiên cứu từ Đại học Nhân dân đã phân tích dữ liệu từ nền tảng bán lẻ Alibaba để hiểu rõ hơn về xu hướng tiêu dùng của người cao tuổi.
Xu hướng mua sắm trực tuyến của người cao tuổi
Một ví dụ điển hình là bà Mã, một người cao tuổi ở Bắc Kinh, đang mua sắm trực tuyến cho người thân. Điều này phản ánh sự thay đổi trong cách người cao tuổi tiếp cận công nghệ và mua sắm.
Dữ liệu thống kê về người cao tuổi
Theo số liệu điều tra dân số lần thứ bảy, đến tháng 11/2020, dân số người cao tuổi ở Việt Nam là 2,6 tỷ người, chiếm 18,70% tổng dân số. Dự kiến đến năm 2035, con số này sẽ tăng lên hơn 4,2 tỷ người, chiếm hơn 30% tổng dân số.
Tăng trưởng tiềm năng và thách thức không cân xứng
Khái niệm Silver Economy bắt đầu từ Nhật Bản vào những năm 1970. Hiện nay, mặc dù ngành này mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu, nhưng với sự cải thiện của hệ thống an sinh xã hội, nhiều người cao tuổi đã có khả năng chi tiêu cao hơn.
Thị trường tiêu dùng đa dạng
Nhu cầu tiêu dùng của người cao tuổi ngày càng đa dạng, từ dịch vụ chăm sóc nhà cửa, tư vấn sức khỏe đến du lịch và thực phẩm chức năng. Du lịch người cao tuổi đã trở thành thị trường du lịch lớn thứ hai sau thị trường trung niên.
Giá trị thị trường
Theo số liệu, nhu cầu tiêu dùng của người cao tuổi về dịch vụ nhà cửa, y tế, dược phẩm, thực phẩm chức năng và giải trí văn hóa đã vượt quá 2 nghìn tỷ đồng, chiếm gần một nửa tổng nhu cầu tiêu dùng của người cao tuổi.
Sự phát triển không đồng đều
Mặc dù tiềm năng tăng trưởng lớn, nhưng ngành Silver Economy ở Việt Nam vẫn còn thiếu hụt về sản phẩm phong phú, chủ yếu tập trung vào các mặt hàng dinh dưỡng và bảo vệ sức khỏe. Thị trường cũng chưa đáp ứng được nhu cầu đa dạng và cá nhân hóa của người cao tuổi.
Phân tích theo nhóm tuổi
Nghiên cứu cho thấy, mặc dù người cao tuổi là đối tượng sử dụng sản phẩm, nhưng người trẻ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc mua sắm cho người cao tuổi. Có sự khác biệt đáng kể giữa cách mua sắm của người trẻ và người cao tuổi.
Phát triển Silver Economy thông qua internet
Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ nền tảng bán lẻ Alibaba để tìm hiểu về xu hướng tiêu dùng trực tuyến của người cao tuổi. Đơn đặt hàng về sản phẩm và dịch vụ dành cho người cao tuổi đã tăng mạnh.
Số liệu thống kê
Năm 2020, đơn đặt hàng trên nền tảng Alibaba cho sản phẩm và dịch vụ dành cho người cao tuổi đã vượt quá 5,1 tỷ đơn. Trong đó, gần 70% là quần áo, khoảng 20% là dụng cụ và hơn 10% là thực phẩm.
Phân tích theo nhóm tuổi
Có sự khác biệt đáng kể giữa cách mua sắm của người trẻ và người cao tuổi. Người trẻ thường mua quần áo ấm, trong khi người cao tuổi lại chú trọng đến vẻ đẹp và mẫu mã.
Phát triển Silver Economy thông qua internet
Để phân tích xu hướng tiêu dùng trực tuyến của người trẻ dành cho người cao tuổi, nhóm nghiên cứu đã sử dụng chỉ số “Chỉ số số hóa chăm sóc người cao tuổi”. Chỉ số này cho thấy mức độ mua sắm trực tuyến của người trẻ dành cho người cao tuổi.
Phân tích theo nhóm tuổi
Nhóm 80 tuổi có chỉ số số hóa cao nhất, mỗi người mua khoảng 1 đơn/năm. Nhóm 90 tuổi và 00 tuổi có xu hướng tăng mạnh.
Phân tích theo khu vực
Có sự khác biệt đáng kể về chỉ số số hóa chăm sóc người cao tuổi giữa các vùng miền. Vùng Đông và Trung ổn định và cao, trong khi Tây Nguyên giảm. Vùng Đông Bắc tăng mạnh.
Kết luận
Ngành Silver Economy ở Việt Nam có tiềm năng phát triển lớn, nhưng cần phải đối mặt với thách thức về sự không đồng đều. Cần có sự kết hợp giữa công nghệ và chính sách hỗ trợ từ chính phủ.
**Từ khóa:** Kinh tế người cao tuổi, Phát triển bền vững, Mua sắm trực tuyến, Nhu cầu đa dạng, Chính sách hỗ trợ