Kể từ thời cổ đại, chúng ta đã rất coi trọng việc đánh giá nhân tài. Từ việc chọn người kế vị cho đến kỳ thi khoa bảng, và hiện tại là kỳ thi đại học và thi tuyển công chức, ý tưởng về đánh giá nhân tài đã ăn sâu vào nền văn hóa truyền thống của chúng ta.

Trước khi có các phương pháp đánh giá khoa học, mọi người thường dùng bói toán để đánh giá một người. Các phương pháp phổ biến như xem tướng tay, mặt, sọ, cung hoàng đạo và nhóm máu được sử dụng rộng rãi. Ví dụ, “Người béo bụng thường dễ tính và hướng ngoại”, “Cự Giải là người chăm lo gia đình”, “Người nhóm A thường làm việc cẩn thận”.

Mọi người thích bói toán vì các nhà tiên tri sử dụng hiệu ứng Barnum và sự thiên lệch xác nhận, tức là mọi người dễ tin vào những mô tả tính cách chung chung và mơ hồ. Ví dụ, “Người đó rất mở lòng, tích cực và lạc quan”. Hơn nữa, khi tin vào một niềm tin nào đó, mọi người sẽ bỏ qua tất cả bằng chứng trái ngược. Ví dụ, nếu bạn nghĩ rằng người Sichuan thích chơi bài Mahjong, bạn sẽ bỏ qua thực tế rằng mọi nơi trên đất nước đều có người thích chơi bài này.

Công nghệ đánh giá nhân tài hiện đại

Những công nghệ đánh giá nhân tài hiện đại dựa trên lý thuyết tâm lý học, đo lường tâm lý và khoa học hành vi. Trong doanh nghiệp, việc đánh giá nhân tài dựa trên nhu cầu và vị trí công việc, kết hợp nhiều phương pháp đánh giá như đo lường tâm lý, phản hồi giữa con người với nhau, luyện tập tình huống và phỏng vấn. Những phương pháp này giúp phân tích thuộc tính bên trong và bên ngoài của nhân viên, cung cấp cơ sở cho việc tuyển dụng, phát triển và đánh giá nhân viên.

Bốn mâu thuẫn vĩnh cửu về con người

Dù phương pháp đánh giá có tiến bộ thế nào, bốn mâu thuẫn vĩnh cửu về con người vẫn luôn tồn tại. Trước khi đánh giá bản thân hoặc người khác, bạn cần hiểu rõ bốn mâu thuẫn này:

1. Mâu thuẫn về thời gian: Mâu thuẫn về sự ổn định và thay đổi theo thời gian. Một con thuyền được làm từ 365 thanh gỗ, mỗi ngày chúng ta thay một thanh. Một năm sau, con thuyền đó còn là con thuyền đó không?
2. Mâu thuẫn về vai trò: Mâu thuẫn giữa bản năng và vai trò xã hội. Người ta sinh ra để làm những gì thoải mái nhất, nhưng nếu toàn xã hội đều như vậy, xã hội sẽ không thể vận hành. Vai trò và bản năng nội tại của con người tạo nên mâu thuẫn tự và siêu tôi.
3. Mâu thuẫn về khả năng: Mâu thuẫn về việc phát triển các kỹ năng khác nhau. Không ai có thể trở thành một chiến binh đa diện hoàn hảo, có thể giỏi mọi lĩnh vực.
4. Mâu thuẫn về tâm lý: Mâu thuẫn giữa các yếu tố tâm lý khác nhau. Sự cân nhắc giữa kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và động lực cá nhân tạo nên sự đa dạng trong hành vi của con người.

Phát huy ưu điểm

Buffett từng nói với sinh viên Đại học Nebraska: “Tôi có thể giàu hơn bạn, nhưng điều đó không quan trọng. Điều khác biệt giữa tôi và bạn là tôi có cơ hội hàng ngày để làm những việc tôi yêu thích. Hãy làm những gì bạn yêu thích, đó là lời khuyên của tôi”. Buffett không phải là người suy luận sắc bén, nhưng ông có sự kiên nhẫn. Ông đã thiết kế một mô hình đầu tư dài hạn dựa trên sự kiên nhẫn, trở thành một nhà đầu tư và tỷ phú hàng đầu thế giới.

Peter Drucker cũng nhấn mạnh rằng bí quyết thành công duy nhất là dựa vào ưu điểm và phát huy tối đa, giảm thiểu thời gian lãng phí vào những lĩnh vực mình không giỏi.