Sự suy tàn của General Electric: Bài học từ sự kiêu ngạo và ảo tưởng

Sự suy tàn của General Electric: Bài học từ sự kiêu ngạo và ảo tưởng

Từ năm 1892, General Electric không chỉ là một công ty thông thường. Đối với nhiều thế hệ người Mỹ, đây là nơi cung cấp công việc ổn định, là một khoản đầu tư an toàn, và là nơi đào tạo các nhà lãnh đạo tài ba. General Electric đã góp phần điện khí hóa nước Mỹ, từ bóng đèn cho đến tua-bin, và trở thành một phần không thể thiếu trong suy nghĩ của xã hội Mỹ – điều mà rất ít công ty có thể làm được.

Trong suốt 20 năm lãnh đạo của CEO huyền thoại Jack Welch, General Electric đã trở thành công ty có giá trị nhất nước Mỹ khi bước vào thế kỷ 21. Tuy nhiên, chưa đầy 20 năm sau, “General Electric cũ” đã biến mất. Vậy, tại sao một công ty đại diện cho nền kinh tế Mỹ lại sụp đổ nhanh chóng và bất ngờ như vậy?

Trong cuốn sách “Dark Factory: Sự kiêu ngạo, ảo tưởng và sự suy tàn của General Electric”, hai nhà báo Thomas Gryta và Ted Mann đã kể lại câu chuyện về sự suy tàn bi thảm của General Electric. Cuốn sách này nằm trong danh sách 10 quyển sách yêu thích nhất năm 2021 của Bill Gates, người đã viết một bài đánh giá dài gần 2000 từ để giới thiệu về nó.

Những nguyên nhân sâu xa

Theo Bill Gates, General Electric từng là một “công ty thần thoại”. Nó từng là công ty lớn nhất và mạnh nhất thế giới, với những người sáng lập như Thomas Edison và J.P. Morgan. Tuy nhiên, “thần thoại” này đã sụp đổ một cách bi thảm. Số lượng nhân viên đã giảm từ 333.000 người vào năm 2017 xuống còn dưới 174.000 người vào cuối năm ngoái. Giá cổ phiếu cũng lao dốc không phanh. Năm 2018, General Electric bị loại khỏi Chỉ số Trung bình Công nghiệp Dow Jones, nơi nó đã tồn tại hơn một thế kỷ.

Sự sụp đổ của General Electric không phải do đối thủ cạnh tranh phát triển công nghệ tốt hơn, hay do gian lận tài chính như trường hợp của Enron. Thay vào đó, đây là một ví dụ điển hình về việc quản lý một doanh nghiệp quá phức tạp một cách kém hiệu quả. Chỉ có một số ít người đã dự đoán được điều này, bao gồm cả một người đáng ironi từ ngân hàng mang tên J.P. Morgan. Bill Gates thừa nhận rằng ông cũng ngạc nhiên như nhiều người khác.

Bài học từ văn hóa “tạo ra con số”

Một trong những bài học lớn nhất mà Bill Gates rút ra từ cuốn sách này là văn hóa “tạo ra con số” của General Electric. Nhiều năm qua, các nhà đầu tư yêu thích cổ phiếu của General Electric vì đội ngũ quản lý luôn “đạt được mục tiêu” – tức là công ty luôn đạt hoặc vượt mức lợi nhuận mà các nhà phân tích Wall Street dự đoán. Tuy nhiên, văn hóa này đã dẫn đến “sân khấu thành công” và “truy đuổi lợi nhuận”. Các vấn đề nhỏ bị che giấu, khiến chúng trở thành những vấn đề lớn trước khi được phát hiện.

Ví dụ, Gryta và Mann chỉ ra rằng General Electric đôi khi bán tài sản (như tàu hỏa diesel) cho các ngân hàng thân thiết để nâng cao lợi nhuận quý, sau đó mua lại tài sản đó khi họ muốn. Điều này tạo ra ấn tượng rằng công ty đang hoạt động tốt hơn so với thực tế.

Bill Gates nhấn mạnh rằng việc tạo ra một văn hóa trong đó tin xấu được truyền đi nhanh chóng là vô cùng quan trọng. Ông chia sẻ rằng tại Microsoft, ông luôn cố gắng đảm bảo rằng các con số thực sự vững chắc và tránh các cơ chế khuyến khích khiến nhân viên hoàn thành doanh số trong một quý để trông tốt hoặc đạt chỉ tiêu.

Thiếu hụt năng lực quản lý đa ngành

Một bài học khác mà Bill Gates rút ra là General Electric thiếu những người tài giỏi và hệ thống phù hợp để quản lý một loạt các ngành nghề không liên quan đến nhau, từ sản xuất phim, bảo hiểm, nhựa cho đến các nhà máy điện hạt nhân. Các nhà đầu tư đã tin rằng chương trình đào tạo nổi tiếng của General Electric giúp công ty quản lý tốt hơn so với các doanh nghiệp khác, ngay cả trong các thị trường có tính chu kỳ cao. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các “tài năng chung” này thường không hiểu rõ đặc thù của ngành họ quản lý, dẫn đến việc không nắm bắt được xu hướng của thị trường.

Chẳng hạn, CEO Jeff Immelt không hiểu rõ về bộ phận tài chính lớn của công ty, GE Capital. Gryta và Mann viết rằng ban đầu, Immelt cảm thấy việc kiếm tiền từ GE Capital quá đơn giản, nhưng bảng cân đối kế toán lại phức tạp đến mức khó phát hiện ra các rủi ro tiềm ẩn. Một cựu giám đốc điều hành của General Electric tiết lộ rằng Immelt thậm chí còn gặp khó khăn trong việc hiểu các khái niệm cơ bản như sự khác biệt giữa nợ có bảo đảm và không có bảo đảm – điều này cực kỳ quan trọng đối với một doanh nghiệp cho vay như GE Capital.

Hiện tượng này không chỉ giới hạn ở Immelt mà còn phổ biến trong toàn bộ tầng lớp lãnh đạo cao nhất của công ty. Kết quả là, khả năng của các giám đốc điều hành để hiểu rõ những gì đang xảy ra trong công ty là rất hạn chế. Những người duy nhất có thể đào sâu vào các con số và hiểu rõ tình hình là nhân viên tài chính, nhưng họ không có động lực để đưa tin xấu lên cho Welch hay Immelt.

Kết luận

Câu chuyện của General Electric, được kể lại trong cuốn sách “Dark Factory”, là một lời cảnh tỉnh cho các nhà đầu tư, nhà quản lý, và sinh viên kinh doanh. Dù được dẫn dắt bởi những người thông minh và tận tâm, các doanh nghiệp vẫn có thể mắc phải những sai lầm nghiêm trọng. Để tránh rơi vào vết xe đổ của General Electric, mọi người cần học hỏi từ những bài học này và xây dựng một văn hóa doanh nghiệp lành mạnh, minh bạch, và tập trung vào giá trị thực sự.

Từ khóa:

• Sự suy tàn
• Văn hóa doanh nghiệp
• Quản lý đa ngành
• Lợi nhuận giả tạo
• Cảnh báo cho nhà lãnh đạo